
Τον Ιούλιο του 1920 βάσει του Νόμου 1370/1918 του Ελευθερίου Βενιζέλου: "Εν ταις πόλεσιν Αθηνών, Πειραιώς, Θεσσαλονίκης, Πατρών και Κερκύρας, θέλει συσταθεί ιδία Υπηρεσία Αστυνομίας δια τα κυρίως αστυνομικά έργα...".
Η πρώτη πόλη που απέκτησε Αστυνομία Πόλεων ήταν η Κέρκυρα το 1921 (στην Κέρκυρα ήταν εγκατεστημένες για πολλά χρόνια και οι Σχολές της Αστυνομίας Πόλεων). Ακολούθως, η Πάτρα (1922), ο Πειραιάς (1923) και η Αθήνα (1925)[1]. Στη Θεσσαλονίκη τελικά δεν εγκαταστάθηκε η Αστυνομία και λόγω της εγγύτητάς της στα σύνορα (αλλά και της έντονης αντίδρασης της υπερσυντηρητικής τότε Χωροφυλακής Θεσσαλονίκης) αποφασίστηκε να παραμείνει η Χωροφυλακή με τη στρατιωτική οργάνωση.
Η Αστυνομία Πόλεων ήταν ένα σώμα 10-12 χιλιάδων ατόμων, σαφώς μικρότερο της Χωροφυλακής, με αποστολή την αστυνόμευση των πόλεων της Αθήνας, του Πειραιά, της Πάτρας και της Κέρκυρας. Τα προάστια της Αθήνας, του Πειραιά, της Πάτρας, το νησί της Κέρκυρας εκτός από την πόλη, η πόλη της Θεσσαλονίκης και όλη η υπόλοιπη ελληνική επικράτεια ήταν στην ευθύνη της Ελληνικής Χωροφυλακής, καθώς επίσης τα Δικαστικά Μέγαρα, η Βουλή, τα Ανάκτορα και η ασφάλεια υψηλών προσώπων σε όλη την επικράτεια. Τα δυο Σώματα ήταν αυτόνομα, είχαν τον δικό τους αρχηγό και υπάγονταν στο Υπουργείο Δημόσιας Τάξης. Μόνο σε εξαιρετικά σοβαρές περιπτώσεις υπήρχε συνεργασία των δυο Σωμάτων. Η Αστυνομία Πειραιά ήταν η πιο διαβόητη για τη σκληρότητά της, λόγω και της ισχυρής παρουσίας του ΚΚΕ στην περιοχή.
Το 1984 αποφασίστηκε από τον υπουργό Δημόσιας Τάξης Γιάννη Σκουλαρίκη να συμπτυχθούν τα δύο Σώματα σε ένα, την Ελληνική Αστυνομία, πράγμα που έγινε τον Οκτώβριο με τον Νόμο 1481/1-10-1984, ΦΕΚ Α΄ - 152. Η Ελληνική Αστυνομία συστήθηκε την 1η Οκτωβρίου 1984 και ώρα 12.00'.
Πίνακας περιεχομένων
[Απόκρυψη]Γνωστοί αξιωματικοί της Αστυνομίας Πόλεων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Σερ Φρέντερικ Λοχ Χάλιντει (Άγγλος ιδρυτής και πρώτος αρχηγός του Σώματος)
- Νίκων Αρκουδέας (από τους πιο διάσημους αστυνομικούς, προερχόταν από την Α.Π., αρχηγός της ΕΛ.ΑΣ. μετά τη συγχώνευση)
- Εμμανουήλ Αρχοντουλάκης (αρχηγός τη δεκαετία του '60, δημοκρατικός που διώχθηκε από τη Χούντα)
- Άγγελος Έβερτ (αστυνομικός διευθυντής Αθηνών επί Κατοχής, υπεύθυνος για τη σωτηρία εκατοντάδων Ελληνοεβραίων και κομβικό πρόσωπο στο ξέσπασμα των Δεκεμβριανών)
- Μένιος Κουτσόγιωργας, κορυφαίος υπουργός και αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης (στην Αστυνομία Πόλεων από το 1945 ως το 1952)
- Ευάγγελος Μάλλιος (βασανιστής της Χούντας, δολοφονήθηκε από τη 17 Νοέμβρη)
- Νικόλαος Μπουραντάς (διοικητής του μηχανοκίνητου τάγματος της Αστυνομίας Πόλεων επί Κατοχής)
- Σπύρος Παξινός Υποδιοικητής και αργότερα Διοικητής της Γενικής Ασφαλείας επί Δικτατορίας Μεταξά
- Θεόδωρος Ρακιντζής, ο πρώτος που εφάρμοσε το Νόμο 4000
- Εμμανουήλ (Μανώλης) Σηφάκης, ιδρυτής και εμπνευστής της Ομάδας Ζ (ομάδα δικυκλιστών της ΄Αμεσης Δράσης που υφίσταται μέχρι σήμερα στην Ελληνική Αστυνομία)
Σχολές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Σχολή Υπαστυνόμων (αναφερόμενη συχνά και ως Σχολή Αξιωματικών Αστυνομίας Πόλεων)
- Σχολή Αρχιφυλάκων
- Σχολή Αστυφυλάκων
Οργανόγραμμα και Υπηρεσίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Αστυνομία Πόλεων αποτελείτο από το Αρχηγείο (υπαγόμενο απευθείας στον υπουργό Δημόσιας Τάξης) το οποίο είχε κάποιες Υπηρεσίες υπό την άμεση εποπτεία του (μεταξύ των οποίων και οι Σχολές), και 4 Αστυνομικές Διευθύνσεις: Αθηνών, Πειραιώς, Πατρών, Κερκύρας.[2] Η πιο διαβόητη υπηρεσία ήταν η «Υποδιεύθυνσις Γενικής Ασφαλείας Αθηνών» της Αστυνομικής Διεύθυνσης Αθηνών, το αντίστοιχο, περίπου, της σημερινής Ασφάλειας Αττικής.
Υπηρεσίες υπαγόμενες άμεσα στο Αρχηγείο[3]
- Διεύθυνσις Εγκληματολογικών Ερευνών
- Υπηρεσία Προστασίας Εθνικού Νομίσματος
- Διεύθυνσις Υπηρεσίας Αλλοδαπών
- Διεύθυνσις Αστυνομικών Σχολών
- Αποθήκη Υλικού
- Τουριστική Αστυνομία
- Ταμεία (ΕΤΥΑΠ, ΤΑΥΑΠ)
- Γενική Εποπτεία Αγορανομίας
Αστυνομική Διεύθυνσις Αθηνών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αποτελείτο από[4]
- Υποδιεύθυνσις Γενικής Ασφαλείας Αθηνών, στην οποία υπαγόταν το «Κέντρον Αλλοδαπών» καθώς και το «Παράρτημα Ασφαλείας» κάθε Αστυνομικού Τμήματος
- Υποδιεύθυνσις Αγορανομίας
- Υποδιεύθυνσις Μηχανοκίνητου
- Υποδιεύθυνσις Τροχαίας
- Α΄ Αστυνομική Υποδιεύθυνσις (Τμήματα Α΄, Β΄, ΙΓ΄)
- Β΄ Αστυνομική Υποδιεύθυνσις (Τμήματα Δ΄, Ζ΄, Η΄, ΙΣΤ΄, ΚΘ΄)
- Γ΄ Αστυνομική Υποδιεύθυνσις (Τμήματα Γ΄, Ε΄, ΚΖ΄)
- Δ΄ Αστυνομική Υποδιεύθυνσις (Τμήματα ΣΤ΄, ΙΕ΄, ΙΖ΄, ΚΣΤ΄, ΛΣΤ΄)
- Ε΄ Αστυνομική Υποδιεύθυνσις (Τμήματα Ι΄, ΙΘ΄, ΚΑ΄, ΚΓ΄, ΛΒ΄, ΛΖ΄)
- Ζ΄ Αστυνομική Υποδιεύθυνσις (Τμήματα Θ΄, ΙΗ΄, ΚΕ΄)
- Η΄ Αστυνομική Υποδιεύθυνσις (Τμήματα ΚΗ΄, ΙΒ΄, ΛΕ΄)
- Θ΄ Αστυνομική Υποδιεύθυνσις (Τμήματα ΙΔ΄, ΚΔ΄, Λ΄, ΛΑ΄)
Αστυνομική Διεύθυνσις Πειραιώς[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αποτελείτο από[5]
- Υποδιεύθυνσις Γενικής Ασφαλείας Πειραιώς, στην οποία υπαγόταν το «Κέντρον Αλλοδαπών» καθώς και το «Παράρτημα Ασφαλείας» κάθε Αστυνομικού Τμήματος
- Υποδιεύθυνσις Αγορανομίας
- Υποδιεύθυνσις Μηχανοκίνητου
- Υποδιεύθυνσις Τροχαίας
- A΄Αστυνομική Υποδιεύθυνσις (Τμήματα Α΄, Β΄, Δ΄, ΙΕ΄)
- Β΄ Αστυνομική Υποδιεύθυνσις (Τμήματα Γ΄, Ζ΄, Η΄, ΙΒ΄)
- Γ΄ Αστυνομική Υποδιεύθυνσις (Τμήματα ΣΤ΄, Θ΄, ΙΓ΄, ΙΔ΄)
- Δ΄ Αστυνομική Υποδιεύθυνσις (Τμήματα Ε΄, Ι΄, ΙΑ΄, ΙΖ΄, ΙΣΤ΄)
Αστυνομική Διεύθυνσις Πατρών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αποτελείτο από[6]
- Τμήμα Ασφαλείας
- Τμήμα Αγορανομίας
- Τμήμα Μηχανοκίνητου
- Τμήμα Τροχαίας
- Αστυνομικά Τμήματα Α΄, Β΄, Γ΄, Δ΄, Ε΄
Αστυνομική Διεύθυνσις Κερκύρας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αποτελείτο από[7]
- Τμήμα Ασφαλείας
- Τμήμα Αγορανομίας
- Τμήμα Τροχαίας
- Αστυνομικά Τμήματα Α΄, Β΄, Γ΄
Το Μηχανοκίνητο Τμήμα και οι «Μπουραντάδες»[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κατά τη διάρκεια της Κατοχής (1941-44) μία μονάδα της Αστυνομίας Πόλεων, το «Μηχανοκίνητο Τμήμα», εξελίχθηκε σε μία από τις πλέον διαβόητες κρατικές υπηρεσίες της περιόδου, λόγω της έντονα αντικομμουνιστικής και αντιΕΑΜικής δράσης του και της ανοικτής και συστηματικής συνεργασίας του με τις δωσιλογικές οργανώσεις και τα γερμανικά SS.[8]
Το Μηχανοκίνητο Τμήμα δημιουργήθηκε τον Απρίλιο του 1939, επί δικτατορίας του Μεταξά, με απόφαση του διαβόητου Κωνσταντίνου Μανιαδάκη, υφυπουργού Δημοσίας Ασφαλείας στο υπουργείο Εσωτερικών και συντονιστή όλων των κατασταλτικών μηχανισμών του καθεστώτος. Αποστολή του Μηχανοκίνητου ήταν να δρα ως ένοπλη μονάδα καταστολής και άμεσης επέμβασης σε περιπτώσεις εξεγέρσεων και ταραχών στο κέντρο και τις συνοικίες της Αθήνας. Το Τμήμα διέθετε 120 τρίκυκλες και δίκυκλες μοτοσικλέτες, 26 ειδικά τεθωρακισμένα αυτοκίνητα για ταχεία μεταφορά αστυνομικών δυνάμεων, 30 κοινά επιβατηγά αυτοκίνητα και 120 ποδήλατα, ενώ αποτελείτο από 700 άνδρες όλων των βαθμών, εξοπλισμένων με αυτόματα όπλα τύπου Steyr. Η πρώτη δημόσια εμφάνιση του νέου Τμήματος πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, κατά τη διάρκεια της παρέλασης για τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου 1940, παρουσία του δικτάτορα Μεταξά.
Διοικητής του Τμήματος τοποθετήθηκε ο αστυνόμος Νικόλαος Μπουραντάς και οι άνδρες του ήταν γνωστοί ως «Μπουραντάδες».[8] Σε όλη τη διάρκεια της Κατοχής, το Τμήμα πρωταγωνίστησε σε διωγμούς, συλλήψεις, φυλακίσεις και εκτελέσεις αντιστασιακών, με αποκορύφωμα της δωσιλογικής δράσης του στο Μπλόκο της Κοκκινιάς το 1944. Έτσι, στον δημόσιο λόγο, και για πολλά χρόνια μετά το τέλος της Κατοχής, ο χαρακτηρισμός «Μπουραντάς» έφτασε να σημαίνει «τον δωσίλογο, τον ακροδεξιό παρακρατικό».[9]
Διατελέσαντες αρχηγοί[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στα 64 χρόνια της ιστορίας της, η Αστυνομία Πόλεων είχε 40 Αρχηγούς.[10]
- Σερ Φρέντερικ Λόχ Χάλιντει 1920 - 1929
- Τζάβιν Κόκ 1929 - 1930
- Ριχάρδος Ρεμαντάς 1930 -1932
- Ιωάννης Νάσκος 1932 - 1933
- Δημήτριος Τρύφωνας του Βασιλείου 1933
- Ιωάννης Καλυβίτης 1933
- Κωνσταντίνος Γαρέζος 1933 - 1935
- Ιωάννης Κωνσταντίνου 1935
- Δημήτριος Τρύφωνας 1935 - 1937 (δεύτερη θητεία) (1...- 1958)[11]
- Γεώργιος Βάρσος 1937 - 1940
- Ιωάννης Σπύρου 1940 - 1941
- Δημήτριος Τρύφωνας 1941 (τρίτη θητεία)
- Σωκράτης Δημητράτος 1941
- Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος 1941
- Ιωάννης Βασιλόπουλος 1941 - 1943
- Αθανάσιος Σαμπάνης 1943 - 1946
- Ιωάννης Σπύρου 1946 - 1950 (δεύτερη θητεία)
- Άγγελος Έβερτ 1950 - 1951
- Αθανάσιος Σαμπάνης 1951 - 1952 (δεύτερη θητεία)
- Νικόλαος Κίννας 1952
- Άγγελος Έβερτ 1952 - 1954 (δεύτερη θητεία)
- Θεόδωρος Λεονταρίτης 1954 - 1955
- Νικόλαος Κόκκινος 1955 - 1960
- Νικόλαος Νέρης 1960
- Θεόδωρος Ρακιντζής 1960 - 1965
- Ευάγγελος Καραμπέτσος 1965 - 1967 (19..- 1983). Απεβίωσε στις 14 Μαρτίου 1983.[12]
- Εμμανουήλ Αρχοντουλάκης 1967 (19.. - 1988). Πέθανε το 1988.
- Κωνσταντίνος Τασιγιώργος 1967 - 1968 (Κωνσταντίνος Δημ. Τασιγιώργος, 1911-1988)[13]
- Βασίλειος Σακελλαρίου 1968 - 1969
- Θεράπων Γαλανόπουλος 1969 - 1971
- Κωνσταντίνος Γιαννούλης 1971 - 1973
- Νικόλαος Δασκαλόπουλος 1973
- Σπυρίδων Μιχελής 1973 - 1974 (πέθανε τον Αύγουστο του 1981)[14]
- Βασίλειος Σακελλαρίου 1968 - 1969
- Βασίλειος Τζαβέλλας 1974 - 1976
- Θεόδωρος Τζήμας 1976 - 1978
- Χαράλαμπος Παπαγεωργίου 1978 - 1979
- Κωνσταντίνος Λεμονής 1979 - 1981
- Μιχαήλ Λάος 1981 - 1982
- Ιωάννης Νίτσος 1982 - 1984 (ο πρώτος που επελέγη από κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ-παραιτήθηκε αρνούμενος την ενοποίηση με τη Χωροφυλακή )
- Παναγιώτης Ραφτόπουλος 1984 (τελευταίος αρχηγός Αστυνομίας Πόλεων, πρώτος αρχηγός Ελληνικής Αστυνομίας μαζί με τον προερχόμενο από την Χωροφυλακή Εμμανουήλ Μπριλλάκη)
Επιπλέον ονόματα αρχηγών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ιωάννης Ηλ. Δασκαλάκης (19.. - 1982). Αναφέρεται ως τ. Αρχηγός Αστυνομίας Πόλεων.[15]
- Κωνσταντίνος Δ. Καζάκος (1899-1984). Αναφέρεται ως τ. Αρχηγός Αστυνομίας Πόλεων. Κηδεύτηκε από τον ιερό ναό Αγίας Τριάδας Πειραιώς στις 30 Αυγούστου 1984.[16]
- Απόστολος Καθάρειος (19.. - 2001). Αναφέρεται ως επίτιμος Αρχηγός Αστυνομίας Πόλεων.[17]
- Αναστάσιος Δ. Κανελλόπουλος (1900-1983), αναφορά ως "τέως αρχηγός Αστυνομίας Πόλεων". [18]
- Διονύσιος Κορωνάκος (; - 1968), του Σαράντη. Αναφέρεται ως τ. Αρχηγός Αστυνομίας Πόλεων. Κηδεύτηκε στον Πειραιά. [19]
- Νικόλαος Μπουραντάς (1900 - 1981). Αναφέρεται ως τέως Αρχηγός Αστυνομίας Πόλεων.
- Νικόλαος Νικητάκης (1908-1985), αναφορά ως τέως αρχηγός Αστυνομίας Πόλεων.[20]
- Νικόλαος Β. Ταβουλάρης (1903 - 1981). Στην πηγή αναφέρεται ως τ. Αρχηγός Αστυνομίας Πόλεων. Κηδεύτηκε στις 14 Νοεμβρίου 1981 από τον ιερό ναό Αγίου Κωνσταντίνου Πειραιώς.[21]
- Γεώργιος Αναγνωστόπουλος (19.. - 1982). Σύζυγος της Μαίρης Αναγνωστοπούλου. Κηδεύτηκε στη Νέα Σμύρνη στις 30 Απριλίου 1982.[22]
- Γεώργιος Κοντογεώργος του Κωνσταντίνου (19.. - 1988). Κηδεύτηκε στις 5 Αυγούστου 1988 από το Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών.[23]
- Ιωάννης Πανέτσος (1904 - Σεπτ. 1982)
- Ιωάννης Χ. Πανόπουλος (; -1959), στα 1952 ανέκρινε τον Μπελογιάννη, στη δίκη του οποίου ήταν μάρτυρας κατηγορίας.[24] Πέθανε το 1959.[25]
- Ηρακλής Αν. Πετούνης (; - 1970) αναφέρεται ως τ. Αρχηγός Αστυνομίας Πόλεων. Σύζυγός του ήταν η Ταρσή Πετούνη. Κηδεύτηκε στις 19 Νοεμβρίου 1970, από το Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών.[26]
- Παντελής Β. Πουλικάκος, (; - 1986). Αναφέρεται ως επίτιμος αρχηγός της Αστυνομίας Πόλεων. Κηδεύτηκε από το Πρώτο Νεκροταφείο στις 13 Ιανουαρίου 1986.[27]
- Ευθύμιος Σταθόπουλος (1914 - 1985). Αρχηγός Αστυνομίας Πόλεων. Πέθανε (εν αποστρατεία) αιφνίδια μαζί με την σύζυγό του, Γεωργία. Κηδεύτηκε στις 9/4/1985 από το Νεκροταφείο του Βύρωνα.[28]
- Νικόλαος Ευστ. Τσαούσης, (; - 1971). Αναφέρεται ως πρώην αρχηγός της Αστυνομίας Πόλεων. Πέθανε στις 21 Μαΐου 1971.[29]
- Δημήτριος Κ. Υφαντής (19.. - 1993), αρχηγός Αστυνομίας Πόλεων ε.α. . Κηδεύτηκε από το Πρώτο Νεκροταφείο στις 30 Ιουλίου 1993.[30]
Οχήματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μεταπολεμικά, το Σώμα προέβη στην αγορά ποικίλων μεταφορικών μέσων: περιπολικά ("κούρσες"), μοτοσικλέτες, λεωφορεία και άλλα βοηθητικά οχήματα. Η προμήθεια οχημάτων γινόταν με όλο και αυξανόμενους ρυθμούς κυρίως από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 και έπειτα. Τη δεκαετία του 1960 απέκτησε (μεταξύ άλλων) οχήματα Ford Zephyr (1964), Chevrolet Chevelle(1966) και και Chevrolet Nova (δύο γενιές: 1966-67 και 1969-70). Τα επόμενα χρόνια (δεκαετία 1970 και αρχές δεκαετίας 1980) απέκτησε (μεταξύ άλλων) περιπολικά Plymouth Valiant(1970 και 1972) Ford Cortina (1973-74), Datsun Skyline 240KGT (1973-74), Datsun Skyline 160K (1975), Datsun Bluebird (1977), Volvo 264GL (1977), Mitsubishi Galant (δύο γενιές: 1978-79-80 και 1981-82-83), Fiat 131 (1981-82-83), Datsun Stanza (1982-83) (1984). Επίσης, απέκτησε ανακριτικά Dodge K160 . Xαρακτηριστική αποτέλεσε η προμήθεια μοτοσικλετών μεγάλου κυβισμού Harley-Davidson Electra Glide (έως τα μέσα της δεκαετίας του '70), Honda (τέλη δεκαετίας '70 και μετά), Yamaha και τεθωρακισμένων, λεγόμενες "Αύρες", τύπου Mowag Roland (1974-75) και Mowag Grenadier (1974-75), καθώς και ένα σημαντικό αριθμό γερανοφόρων οχημάτων.
Βαθμοί και διακριτικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
OF-9 | OF-8 | OF-7 | OF-6 | OF-5 | OF-4 | OF-3 | OF-2 | OF-1 | OF(D) | Μαθητευ. Αξιωμ. |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Δεν υπήρξε | Δεν υπήρξε | |||||||||
Αρχηγός | Υπαρχηγός | Γενικός
Αστυνομικός
Διευθυντής
| Αστυνομικός Διευθυντής Α΄ | Αστυνομικός Διευθυντής Β΄ | Αστυνόμος Α΄ | Αστυνόμος Β΄ | Υπαστυνόμος Α΄ | Υπαστυνόμος Β΄ |
OR-9 | OR-8 | OR-7 | OR-6 | OR-5 | OR-4 | OR-3 | OR-2 | OR-1 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Δεν υπήρξε | Δεν υπήρξε | |||||||
Ανθυπαστυνόμος | Αρχιφύλακας ΠΣ | Αρχιφύλακας ΜΠΣ | Υπαρχιφύλακας | Αστυφύλακας |
- Διακριτικά χρώματα πόλεων
- Αθήνα "πράσινο"
- Πειραιάς "ερυθρό" (κόκκινο)
- Πάτρα "πορτοκαλί"
- Κέρκυρα "κυανό" (μπλε)
- Αστυνομία Τουρισμού "λευκό" σε όλες τις πόλεις
Αστυνομία Πόλεων | |
---|---|
Έμβλημα της Αστυνομίας Πόλεων, 1973- 1984 | |
Πληροφορίες | |
Σύσταση | 1920 |
Κατάργηση | 1984 |
Αντικαταστάθηκε από | Ελληνική |
Δικαιοδοσία | |
Πληθυσμός | 8.795.000 |
Μέλη | 10.000 |
Κύριο όργανο | Τάξης |
Υπαγωγή | Υπουργείο Δημόσιας Τάξης |
Καθήκοντα |
|
Επιχειρησιακή διάρθρωση | |
Δύναμη | 10.000–12.000 |
Εγκαταστάσεις | |
Τμήματα | 41 |
Ελικόπτερα | 0 |