Το Λιμενικό Σώμα − Ελληνική Ακτοφυλακή (Λ.Σ.- ΕΛ.ΑΚΤ.) είναι Σώμα Ασφαλείας στρατιωτικά συγκροτημένο. Σκοπός του είναι η φρούρηση και ο έλεγχος των λιμένων της χώρας, των πάσης φύσεως λιμενικών έργων και εγκαταστάσεων, εκτός ναυστάθμων και ναυτικών οχυρών, η προστασία της θαλάσσιας αλιείας, η διάσωση κινδυνευόντων στη θάλασσα, η αντιμετώπιση διαφόρων εκτάκτων γεγονότων που αφορούν την θαλάσσια συγκοινωνία, την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας και γενικά ο έλεγχος των χωρικών υδάτων της Ελλάδας. Το Λιμενικό Σώμα υπάγεται διοικητικά στο Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής. Προστάτης του είναι ο Άγιος Νικόλαος.
Πίνακας περιεχομένων
[Απόκρυψη]Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Λιμενικό Σώμα ιδρύθηκε το 1919 με τον νόμο 1753 περί τροποποιήσεως του Νόμου 816/1917 και προσθήκης συναφών διατάξεων. Ο συγκεκριμένος νόμος υπογράφτηκε από τους Βασιλιά Αλέξανδρο Α΄, υπουργό Ναυτικών Εμμανουήλ Ρέπουλη και υπουργό Δικαιοσύνης Ιωάννη Τσιριμώκο. Σύμφωνα με το άρθρο 4 του σχετικού νόμου το Λιμενικό Σώμα αρχικά θα αποτελείτο από αξιωματικούς του Πολεμικού Ναυτικού. Γι' αυτό το λόγο μετατάχθηκαν από το Πολεμικό Ναυτικό στο Λιμενικό Σώμα 66 αξιωματικοί.
Τα τέσσερα πρώτα μέλη του Λιμενικού Σώματος, οι οποίοι είχαν τον βαθμό επιλιμενάρχη β΄, ήταν οι Δούκας Δούκας, Γεώργιος Τσάκωνας, Κωνσταντίνος Μπούκας και Παντελής Χορν. Ένας από τους εμπνευστές της ίδρυσης αυτού του σώματος ήταν ο Γεώργιος Σάκαλης, ο οποίος μαζί με τον Κωνσταντίνο Μπούκα συνέβαλαν στην πραγματοποίηση αυτής της σκέψης, στηριζόμενοι στον προϋπάρχοντα νόμο, Β.Δ. «Περί Λιμενίων Αρχών» του 1834 (διάταγμα του Όθωνα), προκειμένου να εκπέσουν αρμοδιότητες από το Πολεμικό Ναυτικό και να απαγκιστρωθεί μεγάλο μέρος της δύναμής του.
Το Λιμενικό Σώμα στην αρχή υπάχθηκε στην Διεύθυνση Εμπορικού Ναυτικού (ΔΕΝ) του Υπουργείου Ναυτικών, η οποία στη συνέχεια υπάχθηκε στο Υπουργείο Οικονομικών και το 1925 επανήλθε στο Υπουργείο Ναυτικών. Μερικοί αξιωματικοί του Πολεμικού Ναυτικού, που υπαγόταν στο ίδιο Υπουργείο σε άλλη διεύθυνση, εκδήλωσαν δυσφορία επειδή μετά την ίδρυση του Λιμενικού Σώματος πολλές αρμοδιότητες, πέραν από τις καθ' αυτές στρατιωτικές, τους αφαιρέθηκαν. Βέβαια στα πρώτα χρόνια της σύστασης του Λιμενικού παρατηρείται η τάση κηδεμονίας του από το Πολεμικό Ναυτικό ως Όπλο και αρχαιότερο αυτού. Το 1921 δημιουργήθηκε για πρώτη φορά ο θεσμός των Προξενικών Λιμεναρχείων, με πρώτο αυτό του Λονδίνου.
Η πολιτική και μερική στρατιωτική ανεξαρτησία του Σώματος ολοκληρώθηκε με την ίδρυση του Yφυπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας το 1936. Είχαν όμως προηγηθεί και διάφοροι ευνοϊκοί προς τον σκοπό αυτό νόμοι από προηγούμενες κυβερνήσεις, όπως του Βενιζέλου το 1929.
Στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο το Λιμενικό Σώμα αντιμετώπισε σοβαρά προβλήματα λόγω των συχνών βομβαρδισμών των λιμένων και κυρίως τουΠειραιά. Με την διάσπαση του μετώπου το 1941, οι αξιωματικοί διατάχθησαν να εγκαταλείψουν τα λιμάνια της Βόρειας Ελλάδας και του Ιονίου. Παράλληλα το μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας, αυτό του Πειραιά, δεχόταν σχεδόν καθημερινά σφοδρούς βομβαρδισμούς από τα ιταλικά αεροπλάνα.
Κατα τη διάρκεια της κατοχής πολλοί αξιωματικοί κατέφυγαν στην Αίγυπτο μαζί με την κυβέρνηση. Το προξενικό λιμεναρχείο της Σμύρνης εκείνη την περίοδο προσέφερε σημαντικές υπηρεσίες εξυπηρετώντας περίπου 35.000 πρόσφυγες. Το 1941 η κατοχική κυβέρνηση μετέτρεψε το Υφυπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας σε Υπουργείο. Το Λιμενικό Σώμα περιορίστηκε σε αστυνομικά καθήκοντα.
Πολλοί αξιωματικοί του Λ.Σ. έλαβαν μέρος στην Εθνική αντίσταση. Αυτοί ήταν μυημένοι στις οργανώσεις "Όμηρος", "Κόδρος", "Αλίκη", Ε.Δ.Ε.Σ., Ε.Κ.Κ.Α., Π.Ε.Α.Ν. κ.ά. Το Λ.Σ. είχε αρκετές απώλειες σε έμψυχο υλικό. Χαρακτηριστικά αναφέρονται οι περιπτώσεις του υποκελευστή Γρηγόρη Μουρμούρη, ο οποίος βασανίστηκε και εκτελέστηκε από τους Γερμανούς, του Πολίτη, που βασανίστηκε επίσης, των υποπλοιάρχων Γεωργίου Κωτούλα και Ηλία Καζάκου, που συνελήφθησαν από τους Γερμανούς καθώς διέφευγαν για το εξωτερικό και εκτελέστηκαν, του αντιπλοιάρχου Γεωργακόπουλου, ο οποίος συνελήφθη και βασανίστηκε από τους Γερμανούς, του Αρβανιτάκη, που εκτελέστηκε επίσης, του Ιωάννη Μαυρέα, που εκτελέστηκε επίσης, αλλά και πολλών άλλων που συνελήφθησαν και βασανίστηκαν ή εκτοπίστηκαν.
Στα Δεκεμβριανά του 1944 οι αξιωματικοί του Λ.Σ. οχυρώθηκαν στο κτίριο του Κεντρικού Λιμεναρχείου Πειραιώς που τότε στεγαζόταν στο μέγαρο Βάττη, στην ακτή Μιαούλη. Στο κτίριο είχαν επίσης συγκεντρωθεί αστυνομικοί, μερικοί Άγγλοι πεζοναύτες και άλλες ένοπλες δυνάμεις. Οι συγκρούσεις ήταν σφοδρές. Κατα τη διάρκεια αυτών σκοτώθηκαν δύο λιμενικοί. Ο Ουίνστον Τσώρτσιλ στα απομνημονεύματά του αναφέρεται στην ηρωική άμυνα των αξιωματικών του Λ.Σ. στο λιμεναρχείο Πειραιά. Δυστυχώς την εποχή του εμφυλίου δολοφονήθηκαν αρκετοί λιμενικοί, μεταξύ αυτών και ο ναύαρχος Παπαθεοδώρου. Το 1946 ανέλαβε το υπουργείο εμπορικής Ναυτιλίας ο απόστρατος αξιωματικός του Λ.Σ. Θεόδωρος Κιζάνης, ο μοναδικός αξιωματικός του Λ.Σ. που ανήλθε ποτέ στην θέση του υπουργού Εμπορικής Ναυτιλίας.
Με τον νόμο 3922/2011 (Φ.Ε.Κ. 35) το Λιμενικό Σώμα μετονομάζεται σε Λιμενικό Σώμα − Ελληνική Ακτοφυλακή και υπάγεται στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη. Ως αποστολή του προσδιορίζεται η εφαρμογή του νόμου στις περιοχές και τους χώρους στους οποίους εκτείνεται η καθ΄ ύλη και κατά τόπο αρμοδιότητά του, που είναι κυρίως ο θαλάσσιος χώρος ευθύνης του, τα εμπορικά πλοία και τα πάσης φύσεως πλωτά ναυπηγήματα, οι λιμένες και η χερσαία ζώνη αυτών, καθώς και άλλοι χερσαίοι, παράκτιοι ή θαλάσσιοι χώροι.
Στις 21 Ιουνίου 2012 με το Π.Δ. 85/2012 συνεστήθη το Υπουργείο Ναυτιλίας συγκροτούμενο από υπηρεσίες του πρώην Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής που είχαν μεταφερθεί το 2009 στα τέως Υπουργεία Προστασίας του Πολίτη και Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας μεταξύ των οποίων και το «Αρχηγείο Λιμενικού Σώματος − Ελληνικής Ακτοφυλακής».
Αποστολή και έκταση αρμοδιοτήτων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Λιμενικό Σώμα − Ελληνική Ακτοφυλακή έχει ως αποστολή την εφαρμογή του νόμου στις περιοχές και τους χώρους στους οποίους εκτείνεται η αρμοδιότητα του. Ειδικότερα, στην αποστολή του περιλαμβάνονται:
- Η εξασφάλιση της δημόσιας τάξης, που περιλαμβάνει την άσκηση της αστυνομίας γενικής αστυνόμευσης και τροχαίας.
- Η πρόληψη και καταστολή του εγκλήματος και ιδίως του οργανωμένου που περιλαμβάνει την άσκηση δημόσιας και κρατικής ασφάλειας.
- Η οργάνωση όρων ασφαλούς ναυσιπλοΐας.
- Η έρευνα και διάσωση στη θάλασσα.
- Η προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος,
- Η λήψη μέτρων για την παρακολούθηση, την άσκηση αστυνόμευσης και τον έλεγχο των θαλάσσιων συνόρων.
- Η διασφάλιση της τήρησης και ο έλεγχος εφαρμογής των κανόνων ναυτικής ασφάλειας στα πλοία και τις λιμενικές εγκαταστάσεις, καθώς και των όρων ασφαλούς διαχείρισης των πλοίων, σύμφωνα με το θεσμικό πλαίσιο που ισχύει κάθε φορά.
- Ο έλεγχος εφαρμογής απαιτήσεων περί προσωπικού πλοίων.
Η αρμοδιότητα του Λιμενικού Σώματος − Ελληνικής Ακτοφυλακής εκτείνεται στο θαλάσσιο χώρο ευθύνης του, στα πλοία και στα πάσης φύσεως πλωτά ναυπηγήματα, στους λιμένες και στη χερσαία ζώνη αυτών, καθώς και σε άλλους χερσαίους, παράκτιους ή θαλάσσιους.
Υπηρεσίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Λιμενικό Σώμα - Ελληνική Ακτοφυλακή συγκροτείται από Κεντρικές και Περιφερειακές Υπηρεσίες [4]. Κεντρικές Υπηρεσίες είναι το Αρχηγείο του Λιμενικού Σώματος - Ελληνικής Ακτοφυλακής, οι υπαγόμενοι σε αυτό Κλάδοι - Διευθύνσεις, καθώς και λοιπές υπαγόμενες σε αυτό Υπηρεσίες.
Περιφερειακές Υπηρεσίες είναι οι Περιφερειακές Διοικήσεις του Λιμενικού Σώματος - Ελληνικής Ακτοφυλακής, οι υπαγόμενες σ' αυτές Λιμενικές Αρχές, οι Ακαδημίες Εμπορικού Ναυτικού, καθώς και οι Υπηρεσίες των Ναυτιλιακών Ακολούθων όπως και η Μονάδα Υποβρυχίων Αποστολών.
Προσωπικό Λιμενικού Σώματος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Λιμενικό Σώμα - Ελληνική Ακτοφυλακή είναι ένοπλο Σώμα ασφαλείας, στρατιωτικώς οργανωμένο, το ένστολο προσωπικό του οποίου έχει την ιδιότητα του στρατιωτικού, σύμφωνα με τον Στρατιωτικό Ποινικό Κώδικα (ΣΠΚ). Στο προσωπικό του εφαρμόζονται οι διατάξεις που αφορούν τα άλλα ένοπλα Σώματα καθώς και οι διατάξεις του άρθρου 129 του Κώδικα Προσωπικού Λιμενικού Σώματος, που κυρώθηκε με τον ν. 3079/2002 (ΦΕΚ 311 Α΄). Η οργανική του δύναμη μειώθηκε από 10.250 άτομα, όπως όριζε ο νόμος 4150/2013 σε 8.000[5][6][7].
Τη Στρατιωτική Ηγεσία του Λιμενικού Σώματος – Ελληνικής Ακτοφυλακής απαρτίζουν τρεις Αντιναύαρχοι Λ.Σ., ο Αρχηγός και οι δύο Υπαρχηγοί. Το λοιπό στρατιωτικό προσωπικό αποτελείται από Αξιωματικούς, Υπαξιωματικούς και Λιμενοφύλακες, άνδρες και γυναίκες.
Οι παραγωγικές σχολές του Λιμενικού Σώματος είναι:
Η Σχολή Δοκίμων Σημαίοφόρων Λιμενικού Σώματος (Σ.Δ.Σ.Λ.Σ.) [8], η οποία λειτουργεί στις εγκαταστάσεις της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων του Πολεμικού Ναυτικού. Στη Σ.Δ.Σ.Λ.Σ. κατατάσσονται μετά από διαγωνισμό Έλληνες πολίτες, πτυχιούχοι πανεπιστημιακών ή πολυτεχνικών σχολών ή κάτοχοι διπλώματος Ακαδημίας Εμπορικού Ναυτικού πλοιάρχων ή μηχανικών και η φοίτηση διαρκεί 15 μήνες. Μετά την αποφοίτησή τους από τη σχολή οι δόκιμοι ονομάζονται Σημαιοφόροι Λ.Σ. και εντάσσονται στο προσωπικό του Λιμενικού Σώματος. Καταληκτικός βαθμός της σταδιοδρομίας τους είναι ο βαθμός του Αντιναυάρχου Λ.Σ.
Η Σχολή Δοκίμων Υπαξιωματικών Λιμενικού Σώματος (Σ.Δ.Υ.Λ.Σ.) [9] , η οποία λειτουργεί στις εγκαταστάσεις της Σχολής Μονίμων Υπαξιωματικών Ναυτικού (Σ.Μ.Υ.Ν.) του Πολεμικού Ναυτικού και η φοίτηση διαρκεί 9 μήνες. Οι προϋποθέσεις εισαγωγής στη σχολή ορίζονται στην εκάστοτε προκήρυξη. Μετά την αποφοίτησή τους οι δόκιμοι ονομάζονται Κελευστές Λ.Σ. και εντάσσονται στο προσωπικό του Λιμενικού Σώματος. Αποστρατεύονται με το βαθμό του Πλοιάρχου Λ.Σ.
Η Σχολή Λιμενοφυλάκων [10] , η οποία εδρεύει στον Πειραιά και η φοίτηση διαρκεί 6 μήνες. Οι προϋποθέσεις εισαγωγής στη σχολή ορίζονται στην εκάστοτε προκήρυξη. Μετά την αποφοίτησή τους από τη σχολή οι δόκιμοι ονομάζονται Λιμενοφύλακες και εντάσσονται στο προσωπικό του Λιμενικού Σώματος. Αποστρατεύονται αναλόγως με τα προσόντα που διαθέτουν με το βαθμό του Ανθυπασπιστή ή Σημαιοφόρου Λ.Σ.
Στο Λιμενικό Σώμα - Ελληνική Ακτοφυλακή κατατάσσονται επίσης και εξειδικευμένοι επιστήμονες ως αξιωματικοί απευθείας κατάταξης [11] με το βαθμό του Ανθυποπλοιάρχου Λ.Σ. και με ειδικότητες:
- τεχνικού - απόφοιτοι πολυτεχνικών σχολών διαφόρων ειδικοτήτων, που απασχολούνται κυρίως σε υπηρεσίες με τεχνικό - τεχνολογικό αντικείμενο.
- ιατρού - απόφοιτοι ιατρικών σχολών διαφόρων ειδικοτήτων, που απασχολούνται στα ναυτικά νοσοκομεία της χώρας.
- οικονομικού - απόφοιτοι οικονομικών σχολών, που απασχολούνται κυρίως σε οικονομικές υπηρεσίες.
- νομικού - απόφοιτοι νομικών σχολών, που απασχολούνται κυρίως σε καθήκοντα σχετικά με τη νομική επιστήμη.
- ιερέας - κληρικός, απόφοιτος Ανώτατης Θεολογικής Σχολής.
Στο Λιμενικό Σώμα – Ελληνική Ακτοφυλακή εισάγονται και Αξιωματικοί Ειδικής Μονιμότητας (Ε.Μ) με το βαθμό του Σημαιοφόρου, χειριστές αεροπλάνων και ελικοπτέρων.
Το 2011 εγκρίθηκε και ο θεσμός του Εθελοντή ακτοφύλακα με συγκεκριμένες αρμοδιότητες πλην των ενόπλων επιχειρήσεων. [12]
Διακριτικά βαθμών στο Λιμενικό Σώμα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
| Διακριτικά Βαθμών των Αξιωματικών του Λιμενικού Σώματος | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ανώτατοι Αξιωματικοί | Ανώτεροι Αξιωματικοί | Κατώτεροι Αξιωματικοί | ||||||
| Αντιναύαρχος | Υποναύαρχος | Αρχιπλοίαρχος | Πλοίαρχος | Αντιπλοίαρχος | Πλωτάρχης | Υποπλοίαρχος | Ανθυποπλοίαρχος | Σημαιοφόρος |
 |  |  |  |  |  |  |  |  |
| Διακριτικά Βαθμών Ανθυπασπιστών, Υπαξιωματικών και Λιμενοφυλάκων | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ανθυπασπιστής | Υπαξιωματικοί | Λιμενοφύλακας | ||||||
| Αρχικελευστής | Επικελευστής | Κελευστής | ||||||
 |  |  |  |  | ||||
